Mã vạch UPC và mã vạch EAN. Sự giống và khác nhau

So sánh mã vạch UPC và EAN

Để dễ hiểu hơn MegaTech xin so sánh một ví dụ cụ thể ( hình ảnh phía dưới) ta  thấy cả 2 mẫu này đều mã hoá cho dãy số 0 75678 16412 và cả 2 ký hiệu này giống hệt nhau, điểm khác biệt duy nhất chính là dãy số 075678 ở ký hiệu UPC-A sẽ được diễn đạt thành 0075678 ở ký hiệu EAN-13.

Giải thích ký hiệu: 

Trước hết ta phải có nhận định rằng, khi nhìn vào ký hiệu UPC hoặc EAN thì con số nằm sau cùng là ký số kiểm tra (check digit) tính chính xác của toàn bộ ký hiệu. Ta không có ý định mã hoá con số 5 cuối cùng này, nhưng khi ta mã hoá dãy số 075678 16412 thì phần mềm dùng để mã hoá sẽ tính toán mã kiểm tra và tự động chèn nó vào ở vị trí cuối cùng tính từ trái sang phải (ở đây là con số 5).

UPC-A: Là ký mã vạch chuẩn của loạt mã vạch UPC (gồm nhiều version), nó còn có tên gọi là UCC 12.

Ở Bắc Mỹ và Canada, tất cả các sản phẩm buôn bán lẻ đều phải có UPC-A. Mã số trên sản phẩm được mã hoá bằng UPC-A được chia làm 2 phần mà máy quét có thể quét độc lập với mỗi phần. Theo ví dụ trên đây thì 2 phần này gồm :
0 75678 : Là phần bắt buộc và độc nhất, có tính pháp lý, trong đó dãy số 75678 là mã số của nhà sản xuất. Doanh nghiệp phải xin phép được cấp mã này ở tổ chức UCC (Uniform Code Council). Mã số này là độc nhất và từ lúc được cấp, tất cả các sản phẩm của doanh nghiệp này đều phải có mã UPC trong đó có chứa mã doanh nghiệp (75678).

Khi cần truy cứu thông tin của sản phẩm, chỉ cần biết được 5 con số này là có thể biết được xuất xứ của sản phẩm : nó nằm ở đâu ? Hoa kỳ hay Canada ? tên công ty là gì ? Đây chính là trở ngại của mã UPC vì nó chỉ lưu hành được ở Bắc Mỹ.

Con số 0 đứng trước mã số công ty (75678) biểu thị rằng đây là sản phẩm thông dụng trên thị trường.

Vì lẽ các sản phẩm thông dụng trên thị trường có rất nhiều nên không thể cứ mỗi sản phẩm là 1 con số được nên UCC qui định con số 0 là dành cho những sản phẩm chung chung và ngoài con số 0 ra, UCC còn chỉ định thêm con số 6 và 7 cũng dành cho các mặt hàng chung chung. Nếu đây là con số 3, thì người ta hiểu ngay đó là sản phẩm về thuốc men, y tế v.v… Ký số đầu tiên của mã UPC được gọi là ký số hệ thống số (Number system digit).

16412 : Là phần tùy ý cho công ty sử dụng để gán cho sản phẩm của mình mà không cần phải hỏi ý kiến của UCC.Vì nhà sản xuất thường chế tạo nhiều sản phẩm nên mỗi loại sản phẩm của họ cần phải được gán 1 mã số để họ quản lý. Và mã số đó chính là mã số này với điều kiện mã này không được trùng lặp với mã công ty của họ và phải độc nhất cho mỗi sản phẩm của họ.

Mã UPC-A gồm 12 ký số, không mã hoá được ký tự, nhưng khi mã hoá ta chỉ cần mã hoá đủ 11 ký số đầu, ký số cuối cùng là ký số kiểm tra sẽ được phần mềm tự động thêm vào.

UPC-A đầu tiên được thiết kế để sử dụng trong ngành thực phẩm (xem Lịch sử barcode) nhưng sau đó chính phủ Hoa kỳ ứng dụng nó cho các sản phẩm buôn bán lẻ, lưu thông trên thị trường với mục đích theo dõi sản phẩm và tính tiền trong bán lẻ.

EAN-13: Là bước cải tiến của UPC-A, nó là chuẩn trong loạt mã EAN. Bằng cách thêm 1 ký số nữa vào trong 12 ký số của UPC-A, người ta đã tạo ra mã EAN-13. Chính vì nó xuất phát từ UPC-A nên khi mã hoá EAN-13 bằng 12 ký số, ký hiệu thu được sẽ giống hệt như ký hiệu của UPC-A cũng mã hoá cùng 12 ký số đó như ta thấy ở hình bên trên

. Tuy nhiên mã EAN-13 được cấu thành bởi 13 con số nên khi mã hoá thiếu, nó sẽ tự động thêm các con số 0 đứng trước dãy số cần mã hoá sao cho đủ 12 con số rồi cuối cùng phần mềm sẽ tính toán để chèn vào con số thứ 13 là ký số kiểm tra ở cuối cùng của dãy số. Chính vì vậy 0 75678 16412 5 của UPC sẽ trở thành 00 75678 16412 5 của EAN.

Và như vậy khi chuyển từ mã UPC-A qua mã EAN-13 cũng chẳng có gì thay đổi ngoại trừ ý nghĩa của ký số hệ thống số. Toàn bộ các ký số hệ thống số trong mã UPC sẽ được chuyển đổi thành mã quốc gia Hoa kỳ và Canada trong mã EAN (từ 00 – 13):

Xem thêm : cấu tạo mã số mã vạch 

Chính vì lẽ này, người ta nói EAN-13 chính là “Superset” của UPC-A. Điều này có nghĩa là ta có thể chuyển từ UPC -> EAN, nhưng điều ngược lại sẽ không đúng vì EAN-13 mã hoá đến 13 con số, nếu chuyển đổi ngược lại thành UPC-A chỉ có 12 con số thì mã số của công ty và mã của sản phẩm sẽ bị sai lệch.

Tóm lại, EAN-13 chính là UPC-A đã được cải tiến với mã quốc gia được thêm vào nhằm mục đích để có thể quản lý hàng hoá trên toàn cầu và công dụng của EAN cũng chính là công dụng của UPC, chủ yếu cho các sản phẩm sản xuất với mục đích tiêu dùng buôn bán lẻ. Chính vì điều này, EAN trở nên gần gũi với chúng ta hơn là các loại barcode khác.

( Xem thêm: Hướng dẫn in mã vạch )

Tại sao các doanh nghiệp phải đăng ký mã số – mã vạch